Koronavirüs döneminde işten çıkarılma, işten atılma gibi konuların hukuksal boyutunu acikalindagdelenhukuk.com ekibi ile beraber inceleyelim.

Koronavirüs Döneminde İşten Çıkarılma

Koronavirüs döneminde işten atılma konusunda merak edilenler, özellikle son dönemde oldukça artmıştır. İşten çıkarılma, çıkma veya ücretsiz izne zorlanma durumları, hem işverenlerin hem de işçilerin bazı konularda bilgi sahibi olmasını sağlamıştır.

Bilindiği gibi Çin’de başlayan ve kısa süre içinde tüm dünyaya yayılan Covid-19’un Türkiye’de görülmesi ile birlikte İçişleri Bakanlığı konu ile ilişkin genelgeler yayınlamıştır. Korona virüse karşı alınan önlemler, işçi ve işverenlerin süreç içinde ne yapmaları gerektiğine dair önemli bilgiler hakkında ne yazık ki ayrıntılı açıklama yapılmamıştır.  Tüm bunlar, ismi sayılan işyerlerinde çalışan işçilerin iş sözleşmelerinin ne olacağı, ücretlerinin  ödenmesinin gerekli olup olmaması konularının gündeme gelmesine neden olmuştur.

Koronavirüs İşçi Hakları

Koronavirüs işçi hakları, salgın nedeniyle çalışma hayatını etkileyen ve süreç içinde özel sektörde işçi ve işverenlerin hak ve yükümlülüklerini, iş sağlığını ve güvenliğini, işyerlerinde fiili çalışmaya ara vermeyi ve kısa çalışma ödeneğini kapsamaktadır.

Kamu kurum ve kuruluşların zorunlu bir nedenle iş yerlerini kapatmaya zorlayıcı her bir somut durum ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Yargıtay içtihatları zorlayıcı nedenler; salgın hastalık sebebiyle karantina uygulaması, deprem, kar gibi doğal afetler sebebiyle ulaşımın kesilmesi gibi durumları zorlayıcı nedenler olarak açıklamıştır. Bu bağlamda koronavirüs döneminde, sokağa çıkma yasaklarının uygulanması veya bölgesel karantinaların uygulanması sonucunda işçinin işe gelmesinin mümkün olmaması nedeniyle 1 haftalık süre için İş Kanunu madde 40 uyarınca; işverenin işçiye yarım ücret ödemesi gerekmektedir.

İş Kanunu Madde 77’de  “işçilerin ve işverenlerin yükümlülükleri, İşverenler iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri eksiksiz bulundurmakla yükümlüdür, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler. İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçilere  iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek, yasal hak ve sorumlulukları konusunda, alınması gerekli tedbirler ve karşı karşıya bulundukları mesleki riskler konusunda bilgilendirmek  zorundadırlar. Yapılacak eğitimin usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar. Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki stajyerlere ve çıraklara da  uygulanır.” Biçiminde düzenlenmiş olan kanun gereğince, işverenin, işçinin güvenliğini ve sağlığını sağlamak için gereken her türlü önlemlerin alınmasını gerektiğini bildirmiştir.

Her durumda işçinin Covid-19 hastalığına yakalanması, bu hastalık sonucunda vefat etmesi veya bir işlev kaybına uğraması iş kazası sayılmaktadır. Bu konu ile açıklama Yargıtay 21. Hukuk Dairesinden gelmiştir. Açıklamada ‘’ “işçinin, iş için yurt dışına gittiği sırada bulaşan virüs nedeniyle Türkiye’ye döndükten sonra vefat etmesi iş kazasıdır.” İfadesi yer almaktadır. Yani bir işçi çalıştığı müddet boyunca hastalığa yakalanırsa bu hastalık işvereni ilgilendirmektedir. İşçiyi işten çıkarmayı istemesi sonucunda işçinin kıdem tazminatı hakkı saklıdır.

Herhangi bir olumsuz durumda ya da hukuksal yanlış gördüğünüz de tazminat hakkına sahip olabilirsiniz. Ankara ve çevre illerde tazminat avukatı konusunda Açıkalın & Dağdelen hukuk bürosu sizlere yardımcı olabilir.

Koronavirüs İşçi Çıkarma Yasağı

Koronavirüs işçi çıkarma yasağı artan işsizlik sorunu karşısında alınan önemli bir önlemdir. Koronavirüs salgının ekonomik ve sosyal hayata olan etkisi nedeniyle işten çıkarılma ile alakalı bazı düzenleme ve sınırlamalar getirildiğinin altını çizmek gerekmektedir. Buna göre 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süre ile işverenler tarafından iş feshi yapılmamıştır. Yasalara aykırı iş sözleşmesi feshi halinde her işçi için aylık brüt asgari tutar miktarında idari para cezası verilmektedir. Ayrıca koronavirüs nedeniyle işçilerin, işsiz kaldıkları ya da ücretsiz izne çıkarıldıkları dönemleri için  İŞKUR ve İşsizlik Sigortası Fonundan  nakdi ücret desteği yapılmaktadır. Ücretsiz izine çıkarılan ve işsiz kalan işçilere günlük 47,70 TL ödeme yapılmaktadır. Nakdi ücret desteği işçinin bizzat kendisine ödenmektedir. Koronavirüs işçi çıkarma yasağı son olarak 30 Haziran 2021’e kadar uzatılmıştır.

Koronavirüs işçileri nasıl etkiledi?

Sendikalar konu ile alakalı yaptıkları açıklamalarda hem ülkede hem de dünya çapında yaşanan bu sürecin halkı derinden etkilediğinin altını çizmiştir. Salgın işçilerin gelirini, sağlığını ve işini etkilemektedir. Türkiye genelinde de en büyük işsizlik ve istihdam kaybı koronavirüs döneminde ortaya çıkmıştır. Salgının da devam ettiği süreçte iş kaybı 13 milyona ulaşmıştır. Binlerce iş yerinin kapandığı bu dönemde, salgın büyük bir işsizlik sorununa neden oldu. Sadece işsizlik değil aynı zamanda gelir adaletsizliği ve yoksulluk noktasında da işçileri kötü anlamda etkiledi. Genel anlamda baktığımız zaman pandemi sürecinin hayat düzenimizi temelden değiştirdiğinin altını çizebiliriz. Özellikle çalışma koşullarının değişmesi, işveren ve çalışan ilişkilerinin değişmesine neden olmuştur. Süreç içinde çok sayıda kurum çeşitli uygulamalara yönelmiştir. Günümüz şartlarında, koronavirüs etkisi ile birlikte insanların hayat şartlarının çok daha zor bir hale gelmiştir.